Alphen aan den Rijn is met een totale oppervlakte van 13.250 hectare een grote gemeente in vergelijking met andere gemeenten in Nederland. Van de oppervlakte van deze gemeente bestaat 95% uit land. Het restant bestaat uit oppervlaktewater. Alphen aan den Rijn is met 114.966 inwoners volgens de laatste cijfers een gemeente met een grote populatie. De inwoners zijn verspreid over een groot aantal huishoudens: 50.699. Gemiddeld bestaan de huishoudens uit 2,2 personen. Een aandeel van 34% van de huishoudens bestaat uit één persoon. In 35% van de huishoudens zijn kinderen aanwezig. De overige 31% van de huishoudens is meerpersoons, maar heeft geen inwonende kinderen. Gezien de bevolkingsdichtheid van 913 mensen per vierkante kilometer is Alphen aan den Rijn relatief drukbevolkt.
Er zijn in Alphen aan den Rijn veel kinderen tot 15 jaar oud (16%) en 25 tot 45-jarigen (25%). Verder zijn de leeftijdsgroepen als volgt verdeeld: jongeren van 15 tot 25 jaar (11%), middelbare inwoners van 45 tot 65 jaar (27%) en 65-plussers (20%). In Alphen aan den Rijn heeft een relatief groot deel van de bevolking een migratieachtergrond: bij 10% is dat westers en bij 12% gaat het om een niet-westerse achtergrond. Bij 78% van de bevolking is geen migratieachtergrond aanwezig.
Er staan 49.398 woningen geregistreerd in Alphen aan den Rijn. Dat zijn er veel vergeleken met het gemiddelde op gemeenteniveau. De woningmarkt is er krap. Een percentage van 97% van de woningen is bewoond en 3% van de woningen staat leeg. Er staan bovengemiddeld veel huurwoningen in Alphen aan den Rijn. Van alle woningen bestaat 37% uit huurwoningen en 63% uit koopwoningen. In de gemeente staan veel nieuwere woningen: 83% van de woningen is gebouwd voor het jaar 2000, de overige 17% is na dat jaar gebouwd. Het gemiddelde aardgasgebruik ligt op 1.240 kubieke meter. Bij huishoudens is het electriciteitsgebruik gemiddeld 2.870 kWh. Per huishouden zijn er bovengemiddeld veel auto's: 1.690. In totaal zijn dat 1.270 auto's. Het zijn bovengemiddeld veel auto's per vierkante meter: 780. De gemiddelde WOZ-waarde in Alphen aan den Rijn is volgens de meest recente data hoger dan het gemiddelde op gemeenteniveau: €309.000.
Volgens de meest actuele gegevens zijn er in totaal 13.645 bedrijfsvestigingen gelegen in Alphen aan den Rijn. Dat zijn er veel vergeleken met het gemiddelde op gemeenteniveau. De bedrijfsvestigingen in de landbouw, bosbouw en visserij (790), de nijverheid en energie (2.115), de handel en horeca (2.285), de sector vervoer, informatie en communicatie (1.000), de sector financiële diensten en onroerend goed (1.115), de zakelijke dienstverlening (3.160) en de sector cultuur, recreatie en overige diensten (1.985) zijn bovengemiddeld talrijk.